Zie jij je paard door jouw eigen ogen, of kijk je verder dan je neus lang is? De ogen van een paard kunnen boekdelen spreken: je kunt bijna elke emotie aflezen aan de ogen van je paard. In dat opzicht lijken paarden net mensen. Maar… er zijn ook verschillen!
Hoe het paardenoog in elkaar zit bepaalt ook voor een groot deel hoe paarden de wereld zien. Wist jij dat een paard niet alle kleuren kan zien? Men neemt aan, na gedegen wetenschappelijk onderzoek, dat een paard voornamelijk geel en blauw ziet. Andere kleuren zoals rood en groen worden gezien als een grijsschakering. De reden hiervoor is dat ze slechts twee kleurstaafjes hebben, waar wij mensen er drie hebben.
In Fly Girls oog, van de zijkant gefotografeerd, kun je goed het corpora nigra zien zitten, omdat zij helemaal heldere blauw ogen heeft.
Ook ziet een paard de wereld veel meer als panoramafoto, vanwege de vorm van hun pupillen. Die is smal en langwerpig, als een brievenbus en niet rond zoals onze pupillen. Ze hebben hun ogen aan de zijkant van hun hoofd zitten en hebben daardoor een heel groot blikveld. Ze kunnen wel bijna 360° om zich heen kijken!
Er bevindt zich een blinde vlek vlak voor zich, vanwege het feit dat hun lange neus daar het zicht belemmert en vlak achter zich, precies waar jij zit. Dat is een van de belangrijkste redenen dat jonge paarden er ineens zo van kunnen schrikken als er voor het eerst iemand op hun rug stapt. Eerst zien ze je op de grond. Dan ben jij ineens verdwenen, maar als ze dan een beetje met hun hoofd draaien, ontwaren ze opeens een roofdier op hun rug! Dat roofdier MOET ERAF! Daarom beginnen ze vaak te bokken bij de eerste rit!
Nog een belangrijk gegeven om rekening mee te houden is het feit dat de beide paardenogen niet persé met elkaar verbonden zijn. Heb jij ook wel eens meegemaakt dat jouw paard niet langs iets engs wilde lopen? Na even de boel goed onderzocht te hebben, durft hij het wel weer aan, maar even later: “Wat een dom paard, zeg! Nou schrikt hij alweer! En nog wel van datzelfde ‘enge’ voorwerp!” Wat veel mensen niet weten, of zich realiseren, is dat het paard het enge voorwerp wel degelijk ‘voor de eerste keer’ ziet, maar nu met zijn andere oog! Je was namelijk van hand veranderd!
De hersenen van paarden hebben namelijk niet zoveel verbindingen tussen de linkerhersenhelft en de rechterhersenhelft als mensen. Het linkeroog is verbonden met de linkerhersenhelft en het rechteroog met de rechter. Dat is precies de reden waarom we in de manege geleerd hebben, om met je hand contact te houden met het paard, terwijl je achter hem langsloopt!
Bijna niemand staat er bij stil, dat dat eigenlijk heel gek is. Wij mensen weten namelijk heus wel dat, als je je ene oog dichthoudt en iemand loopt achter je langs, dat die persoon ook aan onze andere kant dezelfde persoon is. Voor paarden ligt dit echter anders! Voor hen is het net of er een compleet nieuw wezen aan zijn andere kant opduikt. Dit is de reden dat paarden soms ‘zomaar’ van je kunnen schrikken!
De ogen van een paard kunnen trouwens niet zo goed scherp stellen als onze ogen. Paarden hebben verschillende lichtgevoelige plekken op hun retina, voor verschillende afstanden. Je zou kunnen zeggen dat ze ingebouwde vari-focusbrillen hebben! Ook hebben ze nog iets bijzonders: ze hebben een speciaal lichtgevoelig deel, tapetum lucidum genaamd, waarmee ze heel goed in het donker kunnen zien. Beter dan wij! Het duurt echter wel veel langer voordat de overgang naar deze ‘nightview’ tot stand komt: het duurt gemiddeld zo’n tien minuten voordat een paard gewend is aan een licht-donker overgang! Wij zijn al na een paar seconden gewend. Knip daarom ook liever niet de complete TL verlichting aan, als je ’s avonds laat nog even de paarden wilt controleren. Zorg liever voor een soort ‘nachtlampje’, wat aan mag blijven, of laat een klein lampje aanleggen, die je kunt inschakelen, voordat je de hele kermisverlichting aandoet. In de natuur wordt het nooit plotseling dag of nacht, dus hebben de paarden het niet nodig om de overgang naar ‘nightview’ snel te kunnen.
Doorsnede van een paardenoog. Je kunt duidelijk zien waar zich o.a. het tapetum (de lichtgevoelige laag, voor beter zicht in het donker) bevindt.
Nog iets over ogen: een volksbijgeloof zegt over paarden met ‘varkensogen’ (dat zijn wat kleine oogjes, vergeleken met de grootte van het hoofd), dat ze gemeen zijn, of dom, maar in wezen hebben paarden met wat kleinere ogen een minder goed zicht en zijn ze daardoor wantrouwiger dan andere paarden. Zo hebben paarden met dieper liggende oogkassen soms moeite met voorwerpen, andere paarden of mensen, die hen met grote snelheid van voren benaderen! De reden? Ze kunnen het voorwerp niet goed scherp zien en kunnen lastiger de afstand schatten! Voor het inschatten van afstand heb je namelijk twee ogen tegelijk nodig, die in stereo kijken, maar als er zich een scheiding tussen die twee ogen bevindt, dan kan dit het uitzicht blokkeren! Plaats maar eens een vuist tussen je eigen ogen en dan neem je de wereld ineens veel meer waar, vanuit het perspectief van een paard!
Hopelijk is door deze blog het begrip voor de schrikkerigheid van paarden in verband met hun zicht wat toegenomen en kun jij je beter inleven in de belevingswereld van het paard!
Kom naar de introductie Paard en Mens in Contact!
Heb je specifieke trainingsvragen of wil je meer weten over onze aanpak? We organiseren bijna maandelijks een introductieclinic Paard & Mens in Contact! Tijdens deze interactieve demonstratietraining van 2,5 uur maak je kennis met technieken voor natuurlijk paarden trainen en met het paard als spiegel van je onderbewuste.
Oogfoto’s Fly Girl door Linda Polak
NRWC blog door Linda Polak.