Vraag jij je ook wel eens af of je nou beter wel of niet met bit kunt rijden? Is bitloos rijden echt paardvriendelijker dan rijden met bit?

Het antwoord daarop is “niet noodzakelijk”! Elk paard is immers anders!

Wat de juiste optoming is voor jouw paard, hangt af van diverse factoren. Natuurlijk is het belangrijk om met je eigen voorkeur rekening te houden. Belangrijker is het echter om te checken welk hulpstuk in de communicatie met jouw paard het best werkt. Goede communicatie is immers de belangrijkste voorwaarde voor paardvriendelijke training.

In dit blog vind je de belangrijkste vragen die je moet beantwoorden voor je kiest tussen bit of bitloos!

1. Anatomie: is de mond van je paard geschikt om een bit te kunnen verdragen?

Het belangrijk om de mond van je paard te (laten) controleren en dit regelmatig te herhalen. Een goede dierenarts of paardentandarts kan hier uiteraard bij helpen. Let o.a. op de volgende punten om de gevoeligheid van je paard voor het bit te begrijpen:

a. De leeftijd van je paard: is het aan het wisselen? Tijdens het wisselen is het niet verstandig om een bit te gebruiken, omdat het tandvlees dan toch al geïrriteerd is.

b. Laten de lagen een bit wel toe? Hoe breed zijn de lagen (het tandloze deel van het kaakbeen waar het bit op rust)? Hoe scherp is het onderliggende kaakbeen?

c. Is er genoeg ruimte in de mond voor het bit? Zitten de wolfskiezen in de weg, of heeft je paard een ‘hangend rooster’? (Dit is een zwelling van het slijmvlies van het gehemelte aan de bovenkaak. Vaak is dit tijdelijk, tijdens het wisselen, soms permanent.)

2. Waar reageert jouw paard het beste op?

Als je paard niet goed reageert op een bit, kies je uiteraard voor een bitloos hoofdstel. Maar sommige paarden prefereren werkelijk een bit boven bitloze systemen!

Een van mijn jonge ruinen zat telkens als we met hem bezig waren om te poetsen of te zadelen, met zijn mond overal aan: aan het touw, aan de balk, of aan ons! Ook als we het hem probeerden af te leren, bleef hij het toch doen, tot ik besloot om hem een bit in te doen. Ik dacht: “Hier! Heb je wat om in te bijten!”. Vanaf dat moment stond hij, gelukzalig knabbelend en sabbelend op het bit, keurig stil en liet alles zonder morren toe!

Na het beantwoorden van deze vragen weet je of je een bit of bitloos wilt. Daarna komt de vraag welk type bit of bitloos hoofdstel geschikt is voor je paard. Ook dat hangt weer van diverse factoren af. Hier volgen wat belangrijke punten om je te helpen die keuze te bepalen.

1. Vorm en type

Een bitloos hoofdstel is *niet* per definitie zachter dan een bit!

Er zijn veel soorten bitloze hoofdstellen, met verschillende systemen. Er zijn bitloze hoofdstellen, die scherper inwerken op de neus, dan sommige bitten in de mond. Sommige bitloze hoofdstellen knellen de neus van het paard af bij teugeldruk. Bepaalde Hackamore bitten kunnen het neusbeen van je paard breken, als je er te hard aan trekt, of als ze verkeerd zijn aangebracht! En er zijn bitloze hoofdstellen die de verkeerde hulpen van een ruiter corrigeren (bijvoorbeeld de impact van een trekkende hand verzachten). De juiste hulp kan daardoor ook op een andere manier overkomen.

Mijn voorkeur gaat in principe uit naar de ‘sidepull’ met een zo breed mogelijke  neusriem. Dit is een bitloos hoofdstel waarbij de teugels aan weerszijden van de neusriem bevestigd zijn en dat werkt met druk op het neusbot, en dus niet via kruisbanden onder de kin.

Ook in bitten zijn er zoveel keuzes mogelijk dat het zinnig is je te verdiepen in de opties. Onderzoek goed wat bij jouw paard en jouw manier van rijden past en de prettigste oplossing is.

2. Africhtingsgraad van het paard

Reageert je paard goed op jouw hulpen? Wat voor effect heeft de optoming daarbij? Het mag natuurlijk nooit zo zijn, dat de optoming een dwangmiddel is dat goede training en goed gedoseerde hulpen vervangt! Het is wel zo dat het juiste hulpmiddel soms een wereld van verschil maakt.

Een van mijn zelfgefokte quartermerries (uit een bloedlijn die gespecialiseerd is in werken met groot vee, en dus niet zomaar voor elke druk wijken) trok tijdens het inrijden telkens door elke hulp heen. Elk beetje druk was voor haar de aanleiding om er met haar volle gewicht tegen in te gaan. Dichte hekken waren geen partij… Bitloze hoofdstellen hadden totaal geen effect op haar. Pas toen we haar een kneveltrens (trainingsbit) in deden kregen we contact, en konden we beginnen haar te leren goed te reageren op de hulpen van de ruiter!

3. Last, but not least: jouw vaardigheid als ruiter

Uiteindelijk is het niet het instrument, maar de manier waarop het gebruikt wordt, dat bepaalt of het paardvriendelijk is of niet.

Heb jij een zachte hand? Ben jij een ‘trekker’, of een ‘blocker’? Maak jij correcte ophoudingen vanuit je zit? Of rijd je voornamelijk op teugeldruk? Geen enkel hoofdstel kan jouw prestaties verbeteren. Alleen oefening, goede instructie en doorzettingsvermogen kunnen dat!

Wil je weten hoe een hoofdstel inwerkt op je paard? Ga op een stoel zitten. Leg het bit, of de neusriem van je bitloze hoofdstel, over je scheenbeen en houd de teugels in je hand alsof je op je paard zit. Trek aan de teugels. Zelfs met de lichtste druk voel je op je scheen precies wat je paard in z’n mond voelt. Waar voel je de druk? Hoe scherp is het bit of de neusriem in de mond of op het neusbot? Knijpt het hoofdstel de kaken van je paard dicht? (Zie voor teugeldruk ook mijn vorige blog over het rauwe ei!)

Bit of bitloos: het blijft een belangrijke keuze die veel effect heeft op je relatie met je paard. Probeer verschillende opties uit, en laat je bij twijfel helpen door een ervaren instructeur. Luister bij alles natuurlijk goed naar de signalen van je paard!

Wil je meer weten? Kom naar een van onze Paard & Mens in Contact trainingen!

Eerstvolgende trainingen: Introductie Paard & Mens in Contact met Linda Polak. Deze introductie clinic organiseer ik vrijwel elke maand op de zaterdagmiddag. Wil je er ook bij zijn? Schrijf je dan snel in! In deze training leer je de communicatie en taal van je paard te begrijpen, en ontdek je hoe het paard jou spiegelt. Boek hier >>> Paard & Mens in Contact 2-daagse training met Linda Polak – In deze clinic werk je aan datgene waar jij op dit moment het meeste behoefte hebt. Je werkt o.a. aan – betere communicatie via lichaamstaal – houding, zit en balans met behulp van de Centered Riding technieken en leiderschapsoefeningen uit o.a. de Eponaquest methode. Boek hier >>>

Inhoud NWRC blog door Linda Polak. Tekst & Eindredactie: Josselien Janssens